Gastblog van Jelka (Groener Groeien)

Buitenonderwijs in de kleuterleeftijd, een welkome afwisseling.

De stap van de peutergroep naar de kleuterklas is een grote. Niet alleen gaan de kinderen nu echt gerichter aan de slag met ontwikkelingsdoelen, ook brengen ze meer tijd binnen door. Natuurlijk wordt er in de kleuterklassen ook buiten gespeeld, maar echt de gehele dag buitenonderwijs is een waardevolle afwisseling. Hoe richten we zo’n dag in, en wat leren de kinderen buiten?

Je leest het in dit tweede deel van de serie over buitenonderwijs: buitenonderwijs voor kleuters.

Bewegingstijd

Kinderen in de kleuterleeftijd krijgen bij de overstap vanaf de peutergroep ineens veel op hun bord. De groepen zijn vaak groter dan ze gewend waren, er liggen hogere verwachtingen en er zijn veel nieuwe werkjes en uitdagingen. Ook de tijd dat een kind op school doorbrengt is frequenter en langer. Op deze leeftijd heeft een kind eigenlijk nog vier tot vijf uur beweging nodig per dag. Op de vrijeschool mogen kleuters nog veel en lang spelen, en worden ontwikkelingsdoelen veelal spelenderwijs aangeboden. In de kleuterlokalen is er nog geen sprake van eigen tafeltjes, en is er veel aandacht voor vrij spel en beweging. Ook op reguliere scholen vinden we een opkomst van bewegend leren en aandacht voor spel terug.

Groene schoolpleinen

Naast de opkomst van bewegingsonderwijs hebben veel scholen tegenwoordig ook een groen schoolplein. Door bijvoorbeeld het aanbrengen van hoogteverschillen is er meer aandacht voor onder andere motorische ontwikkeling. Ook wordt er bij de inrichting van zo’n groen schoolplein extra aandacht geschonken aan sociale en educatieve ontwikkeling door buitenspel. Met al deze aanpassingen lijkt de deur op een kier naar een onderwijssysteem wat meer aansluit bij de bewegingsbehoeftes van jonge kinderen. Toch hebben klaslokalen en schoolpleinen nog beperkingen. Uitgebreid rennen, ontdekken en leren gaat in de natuur toch het beste.

Buitendag

Eens per week gaan de kinderen uit de kleuterklas op buitendag. Ze brengen de gehele dag door op een biologisch-dynamisch landbouwbedrijf, op een kleine 10 kilometer afstand van school. Dit bedrijf heeft een grote boomgaard en behuisd koeien, varkens en bijen. Naast de boerderijwinkel is er ook een camping en natuurspeelplaats op het terrein aanwezig. De kinderen maken hier kennis met het werken met de natuur, de omgang met dieren en er is veel ruimte voor echt ontdekkend leren.

Ouderparticipatie

Voor ouders geeft zo’n buitendag organisatorisch soms wat uitdagingen. De boerderij ligt niet voor iedereen op de route naar het werk, en kinderen moeten toch ook weer opgehaald worden. Toch brengt deze dag daardoor ook veel verbinding. Ouders regelen carpoolmogelijkheden, contacten worden verdiept en nieuwe vriendschappen ontstaan. Omdat er ook vaak een extra handje nodig is, krijgen ouders de kans om af en toe mee te kijken.

Afwisseling in buitenonderwijs voor kleuters

Dat deze locatie buiten school ligt, heeft ook voordelen. Een andere omgeving geeft weer andere spelmogelijkheden en groepsdynamiek. Op de boerderij kunnen er ineens andere groepjes ontstaan dan waarin er op school gespeeld wordt. De onderlinge verhoudingen die in een klas zijn ontstaan, zijn makkelijker los te laten op een neutrale plek. Ook kunnen kinderen in een andere omgeving even de emoties van school loslaten en weer opnieuw opladen.

Spel

Achterin op het terrein is een grote boomgaard met grote bomen en dichte begroeiing. Een ideale plek om te verzamelen en samen de ochtend te beginnen. Als de ochtend geopend is, mogen de kinderen vrij spelen. De hoge bomen zijn ideaal om in te klimmen en rondom wordt er lekker gescharreld. Grote gevonden takken worden versleept en er ontstaan hutten en verstop plekken. Doordat de ruimte om hen heen heel breed en onbeperkt lijkt, ontstaat er vanzelf groter spel. Uitgebreid rennen en ontdekken, de mogelijkheden zijn groots. De seizoenen geven deze plek verdieping. Zo bieden de bomen in de zomer dankbaar beschutting en zijn het in de winter ideale klimbomen. Na het vrije spel wordt er gezamenlijk gegeten. Er is beschutting op het terrein, al kan er door goede buitenkleding vaak ook “in het bos” worden gegeten.

Leerdoelen en buitenonderwijs

Maar hoe zit het nu met de leerdoelen als er een hele dag buiten wordt gespeeld? Beweging en ruimte zetten de hersenen ook aan tot beweging. Net zoals kinderen zich ineens snel kunnen ontwikkelen in een vakantieperiode. Zo creëren deze buitendagen juist ruimte om weer lesstof op te kunnen nemen. Hoewel deze dagen dus wel lesuren kosten, leveren ze met gemotiveerde en gebalanceerde kinderen een effectievere leertijd op. Ook zijn deze boerderijdagen ontzettend goed voor de sociaal emotionele ontwikkeling. Ze maken sneller andere verbindingen met kinderen, en ze kunnen oefenen met interacties en de wereld in het klein. Met een omgeving als deze kan er ook risicovol gespeeld worden. Het is fijn om door het boomklimmen spelenderwijs te kunnen leren over grenzen.

Zelfstandigheid door bewegingsvrijheid

Een dag buiten zijn met een grote groep kinderen brengt een andere manier van zelfstandigheid met zich mee. Waar de peuters zich van nature niet ver van de leerkrachten vandaan bewegen, is dat met kleuters toch wel wat anders. Er zijn dan ook duidelijke afspraken over waar ze mogen spelen. Door de grotere ruimte om hen heen, wordt er ook een beroep gedaan op het oplossend vermogen van de kinderen. Kinderen groeien in zelfredzaamheid en verantwoordelijkheidsgevoel als ze er ook daadwerkelijk mee kunnen oefenen.

Gericht spel

Aan het einde van de ochtend gaat de groep kinderen vaak nog even spelen in de natuurspeelplaats op het terrein. Voor sommige kleuters is het hard werken om met onaf-gekaderde ruimte om te gaan. Wat gerichter spel is dan even een uitademing aan het einde van een buitenonderwijs dag. Na het afronden van de ochtend gaan de kinderen weer naar huis, om de dag erna met een uitgewaaid hoofd weer naar school te gaan.

Nog meer buitenonderwijs?

In het eerste deel van deze serie lees je meer over buitenonderwijs voor peuters. Hoe ziet hun buitendag er uit, wat is hun routine, welke activiteiten worden ingezet? Je leest het allemaal.

Scharrelze!

Ik ben Jelka Matlung, moeder, zelfstandig ondernemer, fotograaf en vrijeschool juf.
In de afgelopen jaren volgde ik mijn hart en ontwikkelde mijn passie voor fotografie. Met mijn hoofd, hart en handen startte ik GroenerGroeien, waar ik blog over spelontwikkeling, jaarfeest inspiratie en het vrijeschool onderwijs. Op mijn Instagram account kun je dagelijks nieuwe beelden vinden. Verder zijn mijn foto’s te vinden in diverse publicaties, zowel online als gedrukt. Mijn webshop is deelnemer aan de Vrijeschool markt en mijn ansichtkaarten zijn ook te koop bij o.a De Drukkerij en Gingerfairy, webshop voor duurzame producten. Voor Scharrelkids schrijf ik gastblogs over onder andere buitenonderwijs, ondersteund met mijn beelden. Mijn beelden en woorden ondersteunen het prachtige tijdschrift Slot Sofenstein.