Gastblog van Jelka (Groener Groeien)

Lekker veel naar buiten om te spelen. Het is de wens van vrijwel iedere ouder en leerkracht, zeker bij de jongste groepen kinderen.

Helaas stranden deze plannen vaak bij de eerste grote regenbui, een verjaardagviering in de klas, of de vele lesdoelen die toch echt eerst gehaald moeten worden. Ook beren op de weg of angsten van ouders houden het buitenonderwijs soms tegen. Maar hoe onveilig is dat vrij buitenspelen nou eigenlijk, en wat voor soort spel wordt er “in het wild” eigenlijk gespeeld?

Kortom: hoe ziet een dag buitenonderwijs er nou eigenlijk echt uit?

Buitenonderwijs – een inkijkje

Als vrijeschooljuf, fotograaf en natuurliefhebber ben ik veel buiten. In dit tweeluik over buitenonderwijs geef ik een inkijkje in de dagelijkse gang en de schoonheid van dit soort onderwijs.
In deze blog staat de natuurbeleving van de peutergroep centraal. Op twee van de drie dagen dat ik bij de kinderen met een leeftijd tussen de 2,5 – 4 jaar werkzaam ben, zijn we met de groep op ons “landje”. Dit afgeschermd groot stuk groen biedt veel speelmogelijkheden. Het is er zo ingericht dat er jaarrond buiten gespeeld kan worden, ongeacht het weer

Ritme van de dag

In de ochtend wordt de dag binnen begonnen. We maken even goed contact met elkaar om vervolgens de klaskabouter wakker te maken. Elk seizoen is er een andere ochtendkring, maar met dezelfde structuur. Er wordt bij het seizoen stil gestaan door zang, verhalen, beweging en een tafelspel. Hierna is het tijd om ons te gaan voorbereiden op de wandeling naar het landje.
Om te zorgen dat de kinderen jaarrond naar buiten kunnen, is er voor ieder kind en voor elk seizoen gepaste kleding en zijn er altijd laarzen beschikbaar. In de winter zorgen gevoerde buitenpakken, mutsen en handschoenen ervoor dat de kinderen warm kunnen spelen, en in de zomer beschermen zonnepetjes de kinderen tegen de felle zon.

Natuurbeleving

Als iedereen is aangekleed gaan we op pad. Een bolderkar gaat mee voor de versproducten, snijplanken, thee-kannen en aan een lange lijn met handvatten kunnen de kinderen veilig meelopen.
Eenmaal op het landje aangekomen zijn de kinderen vrij om te spelen. De juffen gaan aan de slag om de kinderen straks van fruit en thee te voorzien, of werken aan het tuinonderhoud.
Door mee te helpen op het land, of met het schillen van fruit verbinden de kinderen zich met hun omgeving.
De jongste peuters blijven vaak nog even dichtbij de juf, maar al snel wordt ook bij hen de overstap naar het spelen en ontdekken gemaakt.

Spelen is ontdekken

Op het landje zijn er geen vaste activiteiten of spelletjes. Elk kind mag helemaal zelf bepalen wat het wil doen. Vaak hoeft er bij de kinderen ook niet nagedacht worden over wat ze gaan spelen, het spel ontstaat als vanzelf. Een buitendag is een grote natuurbeleving. Elke dag en elk seizoen brengt verandering met zich mee, en elke weeromstandigheid nodigt uit tot spel. 
Omdat jonge kinderen nog een grote verwondering hebben, kijken ze vaak heel gedetailleerd. Elk slakkenhuis kan worden bestudeerd en het zoeken naar nootjes kan een ook al een heel avontuur zijn.

Fantasiespel

Oudere peuters kunnen zich verliezen in het spelen van fantasiespel. Voor een brandweerspel is genoeg ruimte op het landje. Met de aanwezige planken wordt er zo een ladder gebouwd om een kat uit de boom te redden en een tak blijkt een geschikt blusapparaat om een fictieve brand te blussen. En als in de lente de struiken weer hard begroeien, gaan de kinderen door de bladeren op jungle tocht. 

Risicovol spelen

Hoe veilig is dat vrij spelen nu eigenlijk? Jonge kinderen zijn van nature ontdekkend ingesteld. Spelen is de manier om materialen en hun eigenschappen te ontdekken. Door het aftasten en ontdekken ontwikkelen ze inzicht in de risico’s en gevaren, maar kan er ook weer nieuw spel ontstaan.

Als een grote platte boomstam in het gras door de regen nat is geworden, merken de kinderen al snel op dat het glad aanvoelt. Na het onderzoeken met de voeten zijn de kinderen al gauw aan het schaatsen op de stam. Als het te druk op de “ijsbaan” wordt vallen alle schaatsers om. Na de eerste schrik kan er gelachen worden, en begint het spel weer opnieuw.
Niet alleen geeft de gladde boomstam veel speelplezier, op deze manier kunnen ze oefenen en ervaren wat gladheid inhoudt.

Door kinderen in een veilige omgeving te stimuleren om op eigen tempo en op hun eigen manier de wereld om zich heen te ontdekken, leren ze omgaan met gevaren. Niet teveel ingrijpen in dat ontdekproces is voor het kind de makkelijkste, en voor de opvoeder de moeilijkste manier om te investeren in het aanleren van een goede risico inschatting.

Afronden buitendag

Aan het eind van de ochtend worden er gezamenlijk boterhammen gegeten. Beschut onder de bomen zitten we met zijn allen rondom een paar boomstammen die als tafel dienen. Soms is er extra geluk in de vorm van een extra ei van de kippen, of appels en peren van de fruitbomen. Na een lange ochtend ontdekken, werken en spelen pakken we de spullen weer in en keren we terug naar school. Daar aangekomen wordt de klaskabouter weer terug in zijn bed gelegd, en worden de kinderen weer opgehaald.

Nog meer buitenonderwijs?

Volgende keer lees je in dit tweeluik over het buitenonderwijs van de kleuters en het jonge schoolkind. Hoe ziet hun buitendag eruit en wat is het voordeel van het afwisselen van binnen- en buitenonderwijs voor deze groep?

Scharrelze!

Ik ben Jelka Matlung, moeder, zelfstandig ondernemer, fotograaf en vrijeschool juf.
In de afgelopen jaren volgde ik mijn hart en ontwikkelde mijn passie voor fotografie. Met mijn hoofd, hart en handen startte ik GroenerGroeien, waar ik blog over spelontwikkeling, jaarfeest inspiratie en het vrijeschool onderwijs. Op mijn Instagram account kun je dagelijks nieuwe beelden vinden. Verder zijn mijn foto’s te vinden in diverse publicaties, zowel online als gedrukt. Mijn webshop is deelnemer aan de Vrijeschool markt en mijn ansichtkaarten zijn ook te koop bij o.a De Drukkerij en Gingerfairy, webshop voor duurzame producten. Voor Scharrelkids schrijf ik gastblogs over onder andere buitenonderwijs, ondersteund met mijn beelden. Mijn beelden en woorden ondersteunen het prachtige tijdschrift Slot Sofenstein.